မြန်မာလေကြောင်းလိုင်းများ၏ အန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးဆောင်ရွက်မှု

လေကြောင်းလိုင်း ခြောက်ခုထဲက ငါးခုမှာ နိုင်ငံတကာလေကြောင်းအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးကို စောင့်ကြည့်လေ့လာသည့် အဖွဲ့အစည်းများ၏ အမှတ်ကောင်းအပေးခံရပါလျက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ ပြည်တွင်းလေကြောင်းလိုင်းများ၏ ဂုဏ်သတင်းမှေးမှိန်မှုမှာ လျော်ကန်မှု မရှိလှချေ။

ကွန်ရတ်စတေဟယ်လင် ရေးသားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ လေကြောင်းလိုင်းများသည် တခြားနိုင်ငံများရှိ လေကြောင်းလိုင်းများထက် ၎င်းတို့၏ အန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှုကို အလေးထားဂုဏ်တင်လေ့ရှိသည်။ ရန်ကုန်လေကြောင်း Yangon Airways ကို သံလွင်လေကြောင်း Air Thanlwin အဖြစ် အမည်ပြောင်းစဉ် ကျွန်ုပ်တို့နဲ့ဆို သင် အန္တရာယ်ကင်းတယ် “You’re safe with us” ဆိုသည့် ဆောင်ပုဒ်မှ ပျံသန်းမည့် အန္တရာယ်ကင်းတောင်ပံများ “Safe wings to fly” ဆိုသည့်ဆောင်ပုဒ်သို့ ပြောင်းခဲ့သည်။

နောက်ထပ်သာဓကတစ်ခုတွင် Golden Myanmar Airlines က ခရီးသည်များကို အခမဲ့ဖြန့်ဝေသော နောက်ဆုံးထုတ် Shwe Hintha ရွှေဟင်္သာမဂ္ဂဇင်းတွင် နေရာကိုးနေရာတွင် အန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးဆိုင်ရာ ကိစ္စများအကြောင်း ဖော်ပြခဲ့သည်။

လေယာဉ်ပျက်ကျမည်ကို စိုးရိမ်စိတ်မှာ ရာသီဥတုအခြေအနေ မကောင်းချိန်တွင် လေယာဉ်စီးချင်စိတ်မရှိသော မြန်မာလူမျိုးများ၏ အကြောင်းရင်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

“မုတ်သုံရာသီမှာ ပြည်တွင်းကလူတွေက ကြောက်ပြီး လေယာဉ်မစီးချင်ကြဘူး။ တချို့ဆို ကျွန်တော်တို့က လက်မှတ်အလကားပေးရင်တောင် စီးမှာမဟုတ်ဘူး” ဟု ရွှေမြန်မာအဲလိုင်းမှ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ဦးကျော်ငြိမ်းက သြဂုတ်လက ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အင်တာဗျူးတစ်ခုတွင် မြန်မာတိုင်းမ်ကို ပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့လာသည့် ခရီးသွားများက ဒေသခံများအထူးရှောင်ရှားသည့် စားသောက်ဆိုင်ကို သူတို့သိပါက သူတို့လည်း ယင်းဆိုင်ကို သေချာပေါက်ရှောင်ကြမည်ဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ လေကြောင်းလိုင်းများနှင့် ပျံသန်းရန် အန္တရာယ်ကင်းပါသလား။ ယခုဆောင်းပါးအတွက် Frontier က ချဉ်းကပ်ခဲ့သော ပြည်တွင်းလေကြောင်းလိုင်းကိုယ်စားလှယ်အများစုကမူ သုံးသပ်ချက်ပေးရန် ငြင်းဆိုကြပါသည်။ ခြွင်းချက်အားဖြင့် လေကြောင်းလိုင်းတစ်ခုမှ အမှုဆောင်တစ်ဦးက အင်တာဗျူးခွင့်ပေးရန် ကနဦးက သဘောတူခဲ့သော်လည်း ယင်းအကြောင်းအရာအရောက်မတော့ ဖြေဆိုရန်ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။

အန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှုဆိုင်ရာကိစ္စမှာ လေကြောင်းလိုင်းလုပ်ငန်းတွင် အဆင့်မြင့်လျှို့ဝှက်ချက် တစ်ခု ဖြစ်ဟန်ရှိသည်။ ၎င်းတို့၏အန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှု မှတ်တမ်းများအကြောင်း လေကြောင်းလိုင်းများကပြောဆိုရန် ဆန္ဒမရှိခြင်းသည် သံသယများကို တိုးပွားစေပါသည်။ ယင်းကိစ္စကို Frontier က စုံစမ်းစစ်ဆေးစဉ်က တွေ့ရှိခဲ့သောအရာများက တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့် ထိုသံသယများကို ရောင်ပြန်ဟပ်နေပါသည်။

ပြည်တွင်းဈေးကွက်ရှယ်ယာဝေစုအတွက် ပြိုင်ဆိုင်နေသော လေကြောင်းလိုင်း ငါးလိုင်းရှိပြီး ပုဂ္ဂလိကပိုင်များအဖြစ် Air KBZ, GMA, Air Thanlwin နှင့် Mann Yadanarpon Airlines (MYA) တို့အပြင် နိုင်ငံပိုင် Myanmar National Airlines (MNA) တို့ဖြစ်သည်။ MNA က ပြည်ပသို့လည်း ပျံသန်းသည်။ Myanmar Airways International (MAI) မှာ နိုင်ငံတကာသို့သာ ပျံသန်းသည်။ သို့သော်လည်း Air KBZ နှင့် code-share agreements ဆိုသော ခရီးစဉ်တစ်ခုကို အတူပျံသန်းသည့်  သဘောတူညီချက်များရှိပြီး နှစ်ခုစလုံးကို KBZ အုပ်စုကပိုင်ဆိုင်သည်။

MNA နှင့် MAI တို့မှာ နိုင်ငံတကာလမ်းကြောင်းများတွင် ဈေးကွက်ဦးဆောင်မှုနေရာအတွက် ယှဉ်ပြိုင်နေရသော်လည်း ပြည်တွင်းတွင်မူ MNA ကလေယာဉ် ၁၇ စင်း၊ Air KBZ က လေယာဉ် ဆယ်စင်းတို့ဖြင့် ဈေးကွက်ကို ကြီးစိုးထားသည်။ လေကြောင်းဈေးကွက်ထောက်လှမ်းရေး CAPA၏ လွန်ခဲ့သည့်နှစ်ဖေဖော်ဝါရီက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့် အစီရင်ခံစာတစ်ခုတွင် ယင်းလေကြောင်းလိုင်းနှစ်ခု ပြည်တွင်းဈေးကွက်၏ ထက်ဝက်ကျော်ကို လွှမ်းမိုးထားသည်။

အန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှုအဆင့် သတ်မှတ်ရေးအေဂျင်စီ

၂၀၁၂ ခရစ္စမတ်နေ့ကတည်းက လေကြောင်းလိုင်းလုပ်ငန်းတွင် သေပျောက်မှုမရှိသေးပေ။ ထိုစဉ်က ရန်ကုန်မှ ပျံသန်းလာသော Air Bagan မှ လေယာဉ်တစ်စင်းသည် ဟဲဟိုးလေဆိပ်သို့အဆင်း ထူထပ်သည့် မြူများကြား ပျက်ကျသွားခဲ့ပြီး မီးလောင်ပေါက်ကွဲကာ ခရီးသည်တစ်ဦးနှင့် မြေပြင်မှ ဆိုင်ကယ်စီးသူတစ်ဦးသေဆုံးခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း ယခုနှစ်တွင် လေကြောင်းလိုင်းမတော်တဆဖြစ်ရပ် လေးခုဖြစ်ပေါ်ခဲ့ပြီး သုံးခုမှာ မြန်မာလေကြောင်းလိုင်းများဖြစ်သည်။

မေလက Biman Bangladesh Airlines De Havilland DHC 8 သည် ရန်ကုန်နိုင်ငံတကာလေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်စဉ် ပျက်ကျခဲ့ပြီး လေယာဉ်ပေါ်ပါ လူ ၃၆ ဦးအနက် ၁၉ ဦးကို ဆေးရုံတင်ခဲ့ရသည်။ ယင်းနောက် ရက်အနည်းငယ်အကြာ MNA မှ Embraer E190 လေယာဉ်သည် ဦးပိုင်းအဆင်းဂီယာပျက်ပြီးနောက် မန္တလေးနိုင်ငံတကာလေဆိပ်သို့ အရေးပေါ် ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်။ သို့သော်လည်း မည်သူမျှထိခိုက်မှုမရှိခဲ့ပေ။

သြဂုတ်လ ၂ ရက်ကလည်း GMA မှ ATR 72-600 လေယာဉ်သည် ရန်ကုန်လေဆိပ်သို့ ဆင်းသက်စဉ် ရှေ့ဘက်နှစ်ဘီးစလုံး ကျွတ်ထွက်သွားခဲ့သော်လည်း မည်သူမျှ ဒဏ်ရာမရခဲ့ပေ။ သို့သော်လည်း လေဆိပ်ကို နှစ်နာရီကြာပိတ်ခဲ့ရသည်။ နောက်သီတင်းတစ်ပတ်အကြာ နောက်ထပ် GMA မှ လေယာဉ်တစ်စင်းသည် လျှပ်စစ်စနစ်ပျက်သွားစဉ် မန္တလေးလေဆိပ်သို့ အရေးပေါ်ဆင်းသက်ခဲ့ရသည်ဟု အလဲဗင်းမြန်မာက ဖော်ပြခဲ့သည်။ ယင်းလေယာဉ်မှာ သီတင်းပတ်အစောပိုင်းက ရန်ကုန်လေဆိပ်တွင် မတော်တဆဖြစ်ခဲ့သည့် လေယာဉ်ဟုတ်မဟုတ် ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မသိရပေ။

ယင်းဖြစ်ရပ်နှစ်ခုအပြီး GMA ကိုရှောင်ရန် အင်န်ဂျီအို Oxfam က ဆုံးဖြတ်ခဲ့သည်။

“ဒီဖြစ်ရပ်တွေပေါ်မှာ အခြေခံပြီး GMA ကို အနည်းဆုံးအသုံးပြုဖို့ အကြံပြုခဲ့ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုကို ဆက်ပြီး စောင့်ကြည့်နေပါတယ်” ဟု Oxfam ၏ကိုယ်စားလှယ် ဦးအောင်ခမ်းဦးက ပြောသည်။

လေကြောင်းလိုင်းလမ်းညွှန်တစ်ခုအဖြစ် ၎င်း၏ဖော်ပြချက်အရ GMA သည် မြန်မာနိုင်ငံရှိ အခြားလေကြောင်းလိုင်းများကဲ့သို့ အမျိုးအစားတူဖြစ်ကြောင်း ၎င်း၏အီးမေးလ်ဖြင့် ဖြေကြားမှုတွင် ဦးအောင်ခမ်းဦးက ပြောသည်။ ၎င်းရည်ညွှန်းသည့် အဖြစ်နိုင်ဆုံးအရာမှာ Airline Safety Assessment Mechanism ASAM ဖြစ်ပြီး ယင်းမှာ ဖွံ့ဖြိုးဆဲနိုင်ငံများရှိ စွမ်းအင်လုပ်ငန်းလုပ်သားများအတွက် လမ်းညွှန်တစ်ခုအဖြစ် နိုင်ငံတကာရေနံနှင့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့ထုတ်လုပ်သူများအဖွဲ့က ပြုစုထားသည့် အချက်အလက်စုဆောင်းထားသည့် ဘဏ်တစ်ခုဖြစ်သည်။ ယင်းအဖွဲ့မှလုပ်သားများက မကြာခဏ ပြည်တွင်းလေကြောင်းလိုင်းများဖြင့် ခရီးသွားရသည်။

ယင်းအကဲဖြတ်ချက်ယန္တရားမှာ လေယာဉ်အုပ်သက်တမ်း၊ ဘဏ္ဍာရေးရပ်တည်ချက်နှင့် လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုတို့ကဲ့သို့ လေကြောင်းလိုင်းဆိုင်ရာ တိကျသည့် အညွှန်းကိန်းများနှင့် စည်းကမ်းပိုင်းကြီးကြပ်မှုနှင့် လေကြောင်းသွားလာမှုထိန်းချုပ်သည့် စံနှုန်းများကဲ့သို့ နိုင်ငံအလိုက် တိကျသည့့်အညွှန်းကိန်းများအပေါ် တစိတ်တပိုင်းအားဖြင့် အခြေခံသည့် ရှုပ်ထွေးလှသော လုပ်ငန်းဆိုင်ရာအညွှန်းကိန်းတစ်ခုဖြစ်သည်။

လေကြောင်းလိုင်း ၁,၂၀၀ ခန့်ကို ၎င်းအကဲဖြတ်ယန္တရားက အဆင့်သတ်မှတ်ပြီး ယင်းတို့အနက် အန္တရာယ်အကင်းဆုံး ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အမျိုးအစား အေတွင် စာရင်းထည့်သွင်းပြီး ယင်းနောက် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အမျိုးအစား ဘီတွင် စာရင်းသွင်းကာ နောက်ထပ် ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းကို စီနှင့် အောက်ဆုံး ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အမျိုးအစား ဒီတွင် ထည့်သွင်းသည်။

ယေဘုယျစည်းမျဉ်းအဖြစ် Oxfam သည် အုပ်စု စီနှင့် ဒီအတွင်းကျရောက်နေသည့် လေကြောင်းလိုင်းများကို မစီးနင်းဟု ဦးအောင်ခမ်းဦးက ပြောသည်။

နောက်ထပ် နိုင်ငံတကာ အင်န်ဂျီအိုတစ်ခုက Frontier ကို ပေးအပ်သည့် မကြာသေးခင်က ထုတ်ပြန်သည့် ASAM အစီရင်ခံစာတစ်ခုအရ မြန်မာအခြေစိုက် လေကြောင်းလိုင်း ခြောက်ခုအနက် ငါးခုမှာ အုပ်စုဘီအတွင်းပါဝင်ပြီး အစီရင်ခံစာပြုစုနေစဉ်က Yangon Airways အဖြစ်ပျံသန်းနေခဲ့သည့် Air Thanlwin တစ်ခုသာ အုပ်စုစီအတွင်း ကျနေသည်။ သို့သော်လည်း ယင်းသို့ဖြစ်ခြင်းမှာ မတော်တဆမှုမပါသည့် လေကြောင်းလိုင်းဆိုင်ရာ တိကျသည့်အချက်များကြောင့်ဖြစ်သည်။

000_hkg8128367.jpg

၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်က အဲပုဂံလေယာဉ်ပျက်ကျခဲ့စဉ်။ ဓာတ်ပုံ – အေအက်ဖ်ပီ

ကော်ဖီချိန်ခဏလေးမှာ ကျလုဆဲဆဲ အန္တရာယ်

သို့ဆိုက Air Thanlwin နှင့် GMA တို့ကလွဲလျှင် ကျန်လိုင်းအားလုံးအန္တရာယ်ကင်းပြီလား။ သည်လောက်တော့လည်း မရိုးရှင်းလှပေ။

ဦးစွာပထမ MYA နှင့် MAI တို့က ၎င်းတို့သည် နိုင်ငံတကာ လေကြောင်းပို့ဆောင်ရေးအဖွဲ့၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုဆိုင်ရာ အန္တရာယ်ကင်းမှု စစ်ဆေးရေးအစီအစဉ် IOSA ဖြင့် စစ်ဆေးတန်ဖိုးဖြတ်ခံရမည့် မြန်မာလေကြောင်းလိုင်းများသာဟု စောဒကတက်ခဲ့သည်။

ယခုကိစ္စမှာ ဆန္ဒအလျောက်ဖြစ်သော်လည်း အကုန်အကျများသည့် နိုင်ငံတကာ လေကြောင်းသယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအဖွဲ့ IATA မှ ကျွမ်းကျင်သူများ ပြုလုပ်သည့် အန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးဆိုင်ရာ စစ်ဆေးမှုဖြစ်ပြီး စစ်ဆေးမှုများတွင် လေကြောင်းလိုင်းများ၏ ပြုပြင်ထိန်းသိမ်းရေးနေရာများသို့ သွားရောက်ကြည့်ရှုခြင်းများ ပါဝင်သည်။

မြန်မာနှင့် အခြားအာဆီယံနိုင်ငံများရှိ ကြီးမားသည့် ပြဿနာတစ်ခုမှာ သတင်းပို့အစီရင်ခံမှုမရှိခြင်းဖြစ်သည်ဟု အမည်မဖော်လိုသည့် လေကြောင်းလုပ်ငန်းရင်းမြစ်တစ်ခုက ဆိုသည်။

မတော်တဆ ကံမကောင်းမှုများနှင့် အန္တရာယ်ကျရောက်မှုများ ကင်းရှင်းရေးဆိုင်ရာ ချိုးဖောက်မှုများအကြောင်း ကိုယ်တိုင်အစီရင်ခံမှုမှာ ဖွံ့ဖြိုးပြီးနိုင်ငံကြီးများတွင် စံနှုန်းတစ်ခုဖြစ်လာပြီး ယင်းမှာ လေကြောင်းခရီးကြောင့် ထိခိုက်မှုများ သိသာစွာကျဆင်းရခြင်း၏ အကြောင်းရင်းတစ်ခုလည်းဖြစ်သည်ဟု အဆိုပါရင်းမြစ်က ဆိုသည်။ သို့သော်လည်း ကိုယ်တိုင်အစီရင်ခံသည့်စနစ်မှာ မြန်မာနှင့် ဒေသတွင်းရှိ အခြားနိုင်ငံများတွင် ပျံ့နှံကျင့်သုံးခြင်း မရှိသေးပါ။

သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးနှင့် ဆက်သွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်ရှိ အထူးဌာနတစ်ခုဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံ လေယာဉ်မတော်တဆမှု စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးဗျူရိုသည် ဆန္ဒအလျောက်နှင့် ပုံမှန်လျှို့ဝှက်လေကြောင်းဖြစ်ရပ် အစီရင်ခံမှုစနစ် “voluntary and non-punitive confidential aviation incident reporting system”ကို အဆင့်မြှင့်တင်ရန် ကြိုးစားနေသည်ဟု ၎င်းဝက်ဘ်ဆိုက်စာမျက်နှာတွင် ဖော်ပြထားသည်။

၂၀၁၇ နှစ်ကုန်ကတည်းက ဗျူရိုက မည်သည့်အစီရင်ခံစာမျှ လူသိရှင်ကြားထုတ်ပြန်ခြင်းမပြုသေးပါ။ သို့သော်လည်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သည့်အရာများထဲမှအချို့တွင် စိုးရိမ်စရာလက္ခဏာများပါဝင်သည်။

၂၀၁၇ ခုနှစ်က ဖြစ်ရပ်တစ်ခုက စစ်ဆေးရေးဗျူရိုသို့ အစီရင်ခံရန် ၁၁ ရက်ကြာခဲ့သည်။ ယင်းမှာ အစီရင်မခံလိုသည့် သာဓကတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်နိုင်သည်။ ယင်းမှာ ၂၀၁၇ ဒီဇင်ဘာ ၁၈ ရက်က ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး Thai Smile ၏ Airbus A320 လေယာဉ်မှာ ရန်ကုန်လေဆိပ်မှ ပျံတက်ရန် ဆိုင်းငံ့နေခဲ့ရပြီး ဆိုက်ရောက် MYA ၏ ATR 77-600 ဆင်းသက်မှုမှ တစ်မိနစ်ဝန်းကျင်ကြာသည်အထိ လမ်းကြောင်းရှင်းလင်းမှုမရရှိခဲ့ပေ။

သုံးလအတွေ့အကြုံရှိ သင်တန်းသူတစ်ဦးဖြစ်သည့် တာဝန်ကျ လေယာဉ်လမ်းကြောင်းထိန်းက အဲဘတ်စ်ပြေးလမ်းအတွက် ရှင်းလင်းပေးခဲ့သည်ကို မေ့လျော့နေခဲ့ပြီး အဲဘတ်စ်အဖွဲ့သားများက ၎င်းတို့ပြေးလမ်းပေါ်ရှိနေပြီဟု သူ့ကိုလှမ်းပြောလာသည့်အခါ သင်တန်းသူခမျာ ဘာလုပ်ရမည်ကို မသိခဲ့ပေ။

ထိုစဉ် သင်တန်းသူကို တချိန်လုံးစောင်ကြည့်လမ်းညွှန်ရန် လိုအပ်သူ လေယာဉ်လမ်းကြောင်းထိန်းမှာ ကော်ဖီဖျော်ရန် ကော်ဖီဘားသို့ သွားနေခဲ့သည်ဟု စစ်ဆေးရေးဗျူရို၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ဖြစ်လာနိုင်ဖွယ်ရှိသည့် အဖြစ်ဆိုးကို ချဉ်းကပ်လမ်းကြောင်းရှင်းသူတစ်ဦးက ဖယ်ရှားပေးနိုင်ခဲ့သည်။ ၎င်းကိုယ်တိုင်လည်း သင်တန်းဆင်းဖြစ်ပြီး တာဝန်ကျလမ်းကြောင်းထိန်း၏ ဘေးတွင်ထိုင်နေခဲ့သူဖြစ်သည်။ သူက အဲဘတ်စ် အေ ၃၂၀ ပျံတက်ရေး လမ်းရှင်းပေးခဲ့သည်။

သင့်လျော်သည့် အရေးယူဆောင်ရွက်မှုမှာ အဲဘတ်စ် အေ ၃၂၀ လေယာဉ်ပျံတက်ရေးရှင်းလင်းမှုကို ပယ်ဖျက်ရန်နှင့် MYA လေယာဉ်ကို ကွေ့ပတ်ပျံသန်းဖို့ ညွှန်ကြားရန်သာဖြစ်ကြောင်း စစ်ဆေးရေးဗျူရိုက ပြောသည်။

နောက်ထပ်စိုးရိမ်စရာဖြစ်ရပ်မှာ ၂၀၁၇ မေလ ၃ ရက်က ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး တာဝန်ရှိအဖွဲ့အစည်းများက လုံးဝသတင်းထုတ်ပြန်ခြင်းမရှိခဲ့ဟု စစ်ဆေးရေးဗျူရိုက ပြောသည်။

ချန်ဒူးမှ ဒူဘိုင်းသို့သွားသော လမ်းခရီးတစ်ခုတွင် စီချွမ်လေကြောင်းလိုင်းမှ အဲဘတ်စ် အေ-၃၃၀ လေယာဉ်သည် ခတ္တမန္ဒူမှ ကွမ်ကျိုးသို့ ပျံသန်းနေသည့် ချိုင်းနားဆောက်သမ်လေကြောင်းလိုင်းမှ အေ-၃၁၉ လေယာဉ်နှင့် ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်း လားရှိုးမြို့အထက် ပေ ၃၅,၀၀၀မှ ပျံသန်းကြစဉ် အန္တရာယ်ဖြစ်နိုင်သည်အထိ နီးကပ်လာခဲ့ကြသည်။

“တာဝန်ကျလေကြောင်းလမ်းထိန်းချုပ်သူနှင့် အေ-၃၃၀ မှလေယာဉ်မှူးတို့သည် ရေဒီယိုဆက်သွယ်မှုမှ သူတို့ချင်းပြောဆိုချက်များကို ဂရုတစိုက်နားထောင်ခဲ့ခြင်းမရှိ” ဟု စစ်ဆေးရေးဗျူရိုက အစီရင်ခံခဲ့သည်။ ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ဘေးအန္တရာယ်ကို အိမ်နီးချင်းတရုတ်လေကြောင်းလမ်းထိန်းက ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးမှုကြောင့် ရှောင်လွှဲနိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းထိန်းချုပ်သူက အလိုအလျောက်သတိပေးအချက်ပြမှု တစ်ခုကို လက်ခံရရှိခဲ့သည်။

လားရှိုးနှင့် တရုတ်နယ်စပ်ကြား ရေဒါထုတ်လွှင့်မှုက “အားနည်းပြီး ကောင်းစွာအလုပ်မလုပ်ခဲ့” ဟု အစီရင်ခံစာကဆိုသည်။ ထို့အပြင် ယင်းသို့ဖြစ်နေသည်မှာ ကြာမြင့်နေပြီဟုလည်း အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြခဲ့သည်။

ယင်းဖြစ်ရပ်များနှင့်ပတ်သက်၍ အခြားနိုင်ငံများနှင့်နှိုင်းယှဉ်ချိန်၌ မြန်မာလေကြောင်းအာဏာပိုင်များက ကျေနပ်စွာဆောင်ရွက်နိုင်ကြောင်းပေါ်လွင်ခဲ့သည်။ လေကြောင်းလိုင်းအန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှု အကဲဖြတ်ယန္တရား၏ နိုင်ငံအဆင့်သတ်မှတ်ချက်များတွင် ယူအေအီးနှင့် မက္ကဆီကိုကဲ့သို့ နိုင်ငံများအောက်တွင် မြန်မာနိုင်ငံကို စာရင်းသွင်းထားသည်။

အညွှန်းကိန်း ၁၂,၀၀၀ ကျော်ကို တိုင်းတာသော နိုင်ငံတကာ အရပ်ဖက်လေကြောင်းလိုင်းအဖွဲ့၏ အန္တရာယ်ကင်းရှင်းကြောင်း စစ်ဆေးချက်တစ်ခုကလည်း မြန်မာနိုင်ငံကို ပျမ်းမျှကမ္ဘာ့အဆင့်၏အထက်တွင် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။

ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးအတွက် ငွေကြေးကုန်ကျခံမှု

ကမ္ဘာ့အဖွဲ့အစည်းများ၏ သတ်မှတ်ချက်အရ မြန်မာနိုင်ငံအဆင့်မှာ အတော်အသင့်ရှိနေသော်လည်း အန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေး အကောင်းဆုံးအဆင့်များအထိရရှိရန် မြန်မာလေကြောင်းလိုင်းများ၏ သန္နိဋ္ဌာန်မှာ သိပ်ရှင်းလင်းမှုမရှိပေ။

“စန်းပွင့်လာတဲ့လုပ်ငန်းတစ်ခုရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေကို ဖြည့်ဆည်းဖို့ လေယာဉ်မှူးတွေ၊ လေကြောင်းလမ်း ထိန်းချုပ်သူတွေနဲ့ လေယာဉ်အင်ဂျင်နီယာတွေလို ဝန်ထမ်းတွေကို လေ့ကျင့်ဖို့ ငွေကြေးစိုက်ထုတ်ရမယ်ဆိုတဲ့ ကတိကဝတ် တစ်ခုတော့ရှိဖို့ လိုအပ်ပါလိမ့်မယ်” ဟု စင်ကာပူအမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှ လေကြောင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေနှင့် ပေါ်လစီပါမောက္ခ မစ္စတာ အလန်ခီးကျင်တန် Mr Alan Khee-Jin Tan က ပြောကြောင်း ဗီအိုအေက ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည်။ မေလက မန္တလေးတွင် MNA လေယာဉ် ပျက်ကျပြီးနောက် ဖော်ပြခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

၎င်း၏ပြောကြားချက်များမှာ အမည်မဖော်ရန်တောင်းဆိုသော အတွင်းသိတစ်ဦး၏ပြောကြားချက်များကို ပဲ့တင်ထပ်သည်။

“မြန်မာလေကြောင်းလိုင်းတချို့က လေ့ကျင့်သင်တန်းပေးတာကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုတစ်ခုလို့မမြင်ဘဲ ကုန်ကျမှုသက်သက်လို့ မြင်နေကြတယ်။ ဘယ်ကုမ္ပဏီမှ စဉ်ဆက်မပြတ်တိုးတက်ရေးလုပ်ငန်းပုံစံ တစ်ခုမရှိလို့ တန်ဖိုးကောင်းထွက်ပေါ်လာဖို့ထက် ကုန်ကျစရိတ်ချွေတာရေးကိုပဲ သူတို့အားလုံးက အာရုံစိုက်နေကြတယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။

မြန်မာနိုင်ငံက လေကြောင်းလိုင်းအားလုံး ယခုဆယ်စုနှစ်တွင် အမြတ်မရနိုင်သေးဟု စုံစမ်းရေးအဖွဲ့ဖြစ်သည့် CAPA ကပြောသည်။ ပြဿနာတစ်ခုမှာ မြန်မာနိုင်ငံလူဦးရေ၏ အနည်းအကျဉ်းကသာ လေယာဉ်ဖြင့်ခရီးသွားနိုင်သည့် နိုင်ငံတွင် လေယာဉ်က လိုသည်ထက်ပိုနေခြင်းဖြစ်သည်။ CAPA ၏အချက်အလက်များအရ ခရီးသည် ၂ ဒသမ ၇ သန်းသည် ၂၀၁၈ တွင် ပြည်တွင်းမှာပင် လေကြောင်းခရီးသွားလာခဲ့ပြီး ခရီးသည် ၄ ဒသမ ၅ သန်းမှာ မြန်မာမှ ပြည်ပနိုင်ငံများသို့ သွားရောက်ခဲ့သည်။

ယင်းအချက်အလက်များက ၂၀၁၉ ခုနှစ်အစောပိုင်းက MNA နှင့် MAI လေကြောင်းလိုင်းနှစ်ခုပေါင်း၏ ခရီးသည်ပမာဏမှာ ထိုနိုင်ငံတကာခရီးစဉ်များအားလုံး၏ ၂၀ ရာခိုင်နှုန်းသာရှိကြောင်း ပြသနေပြီး ကျန်ရာခိုင်နှုန်းမှာ ပြည်ပမှပြိုင်ဘက်များက ရရှိသွားခြင်းပင်ဖြစ်သည်။ နှိုင်းယှဉ်မှုအရ ထိုင်း၏ဒေသဆိုင်ရာလေကြောင်းလိုင်း ဘန်ကောက်လေကြောင်းလိုင်းသည် ၂၀၁၈ ခုနှစ်က ခရီးသည် ခြောက်သန်းကို ပို့ဆောင်ပေးခဲ့ပြီး အဲအေရှားဂရု(ပ်)က ခရီးသည် ၄၄ သန်းကို ပို့ဆောင်ခဲ့သည်။

ပြိုင်ဆိုင်မှုပြင်းထန်သည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် လေကြောင်းလိုင်းအများအပြားသည် လမ်းကြောင်းတူများကိုသာ ပျံသန်းကြပြီး ပျံသန်းချိန်တူသည့် ကိစ္စအမြောက်အမြားလည်း ရှိသည်။ ပြိုင်ဆိုင်မှုက လွန်ခဲ့သည့် သုံးနှစ်ကထက်ပိုသည်။ သို့သော် ထိုစဉ်ကတည်းက အဲပုဂံ၊ Apex Air, Air FMI, Air Mandalay နှင့် Asian Wings လေကြောင်းလိုင်းများ လုပ်ငန်းရပ်တန့်သွားရာ ဈေးကွက်ပြည့်ဝသွားပြီဟု လုပ်ငန်းအတွင်းသိများက မျှော်လင့်နေခဲ့မှုကို အမှားပြင်လိုက်ခြင်း တစ်ခုသာဖြစ်သည်။

ကျန်ရှိနေသည့် လေကြောင်းလိုင်းများအတွက်လည်း သိသာသော ဈေးကွက်တိုးတက်မှုမရှိသေးပေ။ လေယာဉ်ဆီလက်ဝါးကြီးအုပ်မှုတစ်ခုကို အဆုံးသတ်ရန် အစိုးရက မကြာသေးမီက ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော်လည်း လောင်စာဈေးနှုန်းများက ကြီးမြင့်နေဆဲဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းလေကြောင်းလိုင်းများ၏ လေယာဉ်ဆီအတွက် ကုန်ကျမှုက အခြေခံကုန်ကျမှု၏ သုံးပုံတစ်ပုံအထိရှိနေသည်ဟု စင်ကာပူအခြေစိုက် ပီအာကုမ္ပဏီ Francis & Low ၏မန်းနေးဂျင်းဒါရိုက်တာမစ္စတာ လေးသဲန်ဖရန်စစ် Mr Leithen Francis က ပြောသည်။

“ဒါ့အပြင် လေယာဉ်ငှားရမ်းခတွေကို အမေရိကန်ဒေါ်လာနဲ့ပေးချေရပြီး တချို့လေယာဉ်မှူးတွေကိုလည်း ဒေါ်လာနဲ့ပဲ ပေးချေရပါတယ်။ လုပ်ငန်းအတွက်ကုန်ကျမှုတွေက ဒေါ်လာနဲ့ဖြစ်ပေမဲ့ ပြန်ရငွေက ပြည်တွင်းသုံးငွေကြေးဖြစ်နေတယ်။ လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်တွေက မြန်မာကျပ်ငွေက တန်ဖိုးအများကြီး ကျသွားတော့ ကုမ္ပဏီတွေအတွက် ပြဿနာကြီးကြီးမားမားဖြစ်စေပါတယ်” ဟု ဖရန်စစ်က Frontier ကို ပြောသည်။

GMA, MYA နှင့် အဲသံလွင်တို့မှာ လေယာဉ်ငါးစီးအောက်ဖြင့် အသီးသီးလုပ်ငန်းဆောင်ရွက်နေကြရာ ဈေးကွက်ကောင်း မရသေးသည့်အတွက် နောက်ထပ်ပေါင်းစည်းမှုဖြစ်လာနိုင်သေးသည်။ ယင်းသို့ပေါင်းစည်းမှုက အန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးတွင် နောက်ထပ်ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများကို ပံ့ပိုးရန် အထောက်အကူဖြစ်စေနိုင်သည်။

အောင်ကျော်ဦး ဘာသာပြန်သည်။