ချင်းမြေက မီဒီယာတွေရဲ့ အနိမ့်အမြင့် ခရီးကြမ်း

ချင်းပြည်နယ်ရှိ သတင်းသမားများသည် ငယ်ရွယ်ကြပြီး အတွေ့အကြုံ မရှိကြသေးပေ။ သို့ရာတွင် သတင်းများကို စာဖတ်သူထံ ရောက်ရှိနိုင်ရန် စိတ်ဆန္ဒပြင်းပြကြသည်။ 

ဂျာရတ် ဒေါင်းနင်း ရေးသားသည်။ 

ChinLand Post ၏ အယ်ဒီတာချုပ်ဖြစ်သော ဆလိုင်းအောင်အောင်သည် သူ၏ ရက်သတ္တပတ် တစ်ပတ်တာအချိန်များကို မြေပိုင်ရှင်များနှင့် တွေ့ဆုံခြင်း၊ ချင်းပြည်နယ် မြို့တော် ဟားခါးမှ အစိုးရအရာရှိများအား အင်တာဗျူးရင်းဖြင့် ကုန်ဆုံးစေခဲ့သည်။ 

ဟားခါးမြို့၏ စည်ပင်သာယာရေး နယ်နိမိတ်ကို ငါးဆ ချဲ့ထွင်ရန် အစီအစဉ်များ ရှိနေသည်ဟု အောင်အောင်က သတင်းရေးသားခဲ့သည်။ ထိုနယ်နိမိတ်တွင် ပါဝင်နေသော လယ်သမားမျာမှာ သူတို့၏ မြေယာများတွင် လုပ်ကိုင်လာကြသည်မှာ မျိုးဆက်များစွာ တိုင်နေပြီဖြစ်သည်။ သို့သော် ၎င်းတို့ထံတွင် မြေယာပိုင်ဆိုင်မှု စာရွက်စာတမ်းများ မရှိကြပေ။ တစ်ချို့ထံတွင် စာရွက်စာတမ်းများ ရှိကြသော်လည်း မြို့နယ်နိမိတ်အတွင်း နေထိုင်ရန် ငြင်းဆန်နေကြသည်။ 

ထိုသတင်းများ၏ နောက်ကွယ်တွင် လယ်သမားများ၏ အသက်မွေး အလုပ်များစွာ ရှိနေသည်။ Chinland Post သတင်းစာသည် ထိုသို့သော သတင်းများကို ချင်းဘာသာစကား တစ်ခုဖြစ်သည့် ဟားခါးဘာသာဖြင့် ရေးသားနေသော သတင်းစာအနည်းငယ်ထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။ 

Chinland Post သတင်းစာသည် ရုံးသုံးပရင်တာများ၊ လက်တစ်ဆုပ်စာသော သတင်းထောက်ငယ်များဖြင့် စာဖတ်သူများထံ သတင်းအချက်အလက်များ ပေးလျှက်ရှိသည်။ Chinland Post ကို တစ်ပတ်လျှင် သုံးစောင် ထုတ်ဝေပြီး ဟားခါးမြို့နယ် အနီးတစ်ဝိုက်နှင့် လက်လှမ်းမီနိုင်သော နေရာများသို့ ဖြန့်ချိနေသည်။ 

သို့သော် ၎င်းတို့အတွက် ငွေကြေးအကျိုးအမြတ် တစ်ပြားတစ်ချပ်မှ မရရှိကြပေ။ “ကျွန်တော်တို့အတွက် ပုံနှိပ်တာနဲ့ စာရွက်ဖိုးတောင် မကျေပါဘူး” ဟု အောင်အောင်က ပြောသည်။ 

သတင်းမီဒီယာများအား ဆင်ဆာဖြတ်တောက်မှုများကို ၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် အစိုးရက ရုတ်သိမ်းခဲ့သော်လည်း ဝေးလံခေါင်သီပြီး ဆင်းရဲသည့် ချင်းပြည်နယ်တွင် မီဒီယာ ဖွံ့ဖြိုးမှုမှာ ခက်ခဲကြမ်းတမ်းလွန်းလှသည်။ တောင်ကြားများတွင် ပျံ့နှံ့နေထိုင်နေသော လူဦးရေ ငါးသိန်းခန့်အတွက်ကိုသာ ရည်ရွယ်လျှက် မီဒီယာများက လုပ်ကိုင်နေရသည်။ 

ယခုအခါတွင် ချင်းပြည်နယ်တွင် ထုတ်ဝေနေသော သတင်းစာစောင် ၁၂ ခုခန့် ရှိနေသည်။ ၎င်းတို့သည် ဟားခါး၊ Tedim၊ ဖလမ်း ဘာသာစကားများအပြင် မီဇိုရမ်နှင့် ဗမာဘာသာစကားတို့ဖြင့်လည်း ထုတ်ဝေနေကြသည်။ ၎င်းတို့၏ သတင်းသမားအများစုမှာ ဆယ်ကျော်သက်အရွယ်များနှင့် နှစ်ဆယ်ကျော် အစောပိုင်း အရွယ်များ ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းတို့သည် သတင်းနှင့် ပတ်သက်သည့် တရားဝင်သင်တန်းများလည်း တက်ရောက်ခဲ့ကြခြင်း မရှိပေ။ သို့သော် ငွေနည်းနည်း၊ သို့မဟုတ် ငွေလုံးဝမယူဘဲ လုပ်ကိုင်နိုင်သော ဝါသနာလည်း ရှိကြသည်။ 

၎င်းတို့အနေဖြင့် သင်တန်းများ မတက်ရခြင်း၊ လစာ မရရှိခြင်းတို့ ရှိနေသော်လည်း ချင်းပြည်နယ်၏ ဖွံ့ဖြိုးမှုများကို ၎င်းတို့က သတင်းမရေးသားလျှင် မည်သူကမျှ အရေးတယူ ရေးသားကြမည် မဟုတ်ကြောင်း သိထားကြသည်။ 

မြန်မာလူမျိုးများအတွက်ပင် မီဒီယာက စိမ်းလျှက် ရှိသေးသည်။ ချင်းပြည်နယ်အတွက်မူ ပို၍စိမ်းသည်ဟု အောင်အောင်က ပြောသည်။ “ချင်းပြည်နယ်ထဲမှာ မြန်မာစာ မဖတ်တတ်တဲ့ လူတွေ အများကြီး ရှိသေးတယ်။ မြန်မာမီဒီယာတွေကလည်း ချင်းပြည်နယ်အကြောင်း သိပ်ရေးသားလေ့ မရှိကြဘူး။ 

ချင်းပြည်နယ်တွင်  နောက်ဆုံးထွက်ရှိလာသော သတင်းစာကို အသက် ၆၉ နှစ် ရှိပြီဖြစ်သော Dr Runbik Taithio က ဇန်နဝါရီလတွင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ 

Lairawn Post ကို တစ်ပတ်လျှင် ၃ ကြိမ် ထုတ်ဝေပြီး ဖလမ်းဘာသာစကားဖြင့် ထုတ်ဝေသည်။ ၎င်းသတင်းစာသည် ချင်းပြည်နယ် နယ်နိမိတ်၏ တစ်ဖက်တွင်ရှိသော စစ်ကိုင်းတိုင်း ကလေးမြို့တွင် အခြေစိုက်သည်။ ၎င်းသည် .ffset press ပုံနှိပ်စက်များကို အသုံးပြုနိုင်သည့် တစ်ခုတည်းသော သတင်းစာဖြစ်ပြီး စာစောင်တစ်ခုတွင် လေးမျက်နှာ ပါဝင်သည်။ 

Lairawn Post သတင်းစာမှ အမြတ်အစွန်း ရရှိခြင်း မရှိသေးပေ။ သို့သော် လာမည့် တစ်နှစ်အတွင်း အမြတ်အစွန်း စတင်ရရှိနိုင်မည်ဟု Runbik Taithio က မျှော်လင့်ထားသည်။ ၎င်းအနေဖြင့် သတင်းထောက်များကို လစာ ကျပ်တစ်သိန်းခွဲထက် ပိုပြီး ပေးနိုင်ခြင်း မရှိပေ။ 

၎င်း၏ ပြောကြားချက်အရ ငွေကြေးက သတင်းစာအတွက် အဓိက ပြဿနာတစ်ခု မဟုတ်ပေ။ 

“ကျွန်တော်တို့က လစာပေးနိုင်ရင်လည်း အရည်အချင်း ပြည့်ဝတဲ့ သတင်းထောက်တွေ မရှိကြဘူး။ လူငယ်အများစုက သတင်းစာပညာကို စိတ်မဝင်စားကြဘူး။ သူတို့က ပညာတတ်ရင် တတ်မယ်။ ဒါပေမယ့် သတင်းထောက် မလုပ်ချင်ကြဘူး” ဟု ၎င်းကပြောသည်။

Jared Downing | Frontier

Lairawn Post သတင်းစာတွင် ဝန်ထမ်း သတင်းထောက်များ၏ သတင်းများအပြင် ဒေသခံများက လုပ်အားပေး ပါဝင်ရေးသားသော ဆောင်းပါးများ၊ Runbik Taithio ကိုယ်တိုင်ရေးသားသော သတင်းများလည်း ပါဝင်သည်။ Runbik Taithio သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ Mizoram ပြည်နယ်ရှိ မဂ္ဂဇင်း တစ်စောင်တွင် ၁၉ နှစ်ကြာ လုပ်ကိုင်ခဲ့ဖူးသူ ဖြစ်သည်။ သူက ၂၀၁၃ ခုနှစ်တွင် ချင်းပြည်နယ်သို့ ပြန်လာခဲ့ပြီး ချင်းပြည်နယ်၏ ပထမဦးဆုံးသော သတင်းစာဖြစ်သည့် Falam Post ကို တည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းသတင်းစာသည် သိပ်မကြာခင်မှာ ပိတ်သိမ်းသွားခဲ့သည်။ 

Runbik Taithio ကဲ့သို့ အတွေ့အကြုံရှိသော သတင်းသမားများသည် ချင်းပြည်နယ်တွင် ရှားပါးလှသည်။ လုပ်သက် နှစ်နှစ်၊ သုံးနှစ် အတွေ့အကြုံရှိသော သတင်းထောက်ကိုပင် ရှာဖွေရခက်ခဲသည်။ အောင်အောင်နှင့် သူ၏ အမှုဆောင် အယ်ဒီတာ Salai Tawk Tling Thang တို့သည်ပင် ချင်းပြည်နယ်တွင် အားထားရသော အတွေ့အကြုံရှိ သတင်းသမားများ ဖြစ်နေသည်။ အောင်အောင်နှင့် သူ၏ အမှုဆောင် အယ်ဒီတာ  Salai Holy Tawk Tling Thang တို့သည် အသက် ၂၇ နှစ်နှင့် ၃၀ နှစ်အရွယ်သာ ရှိကြသေးသည်။ 

ကလေးမြို့ အခြေစိုက် Chin Voice သတင်းစာ၏ အယ်ဒီတာချုပ်ဖြစ်သူ Salai C Lian က ၎င်းတို့ထံတွင် Lairawn Post ကဲ့သို့ offest ပုံနှိပ်စက်များ ရှိလျှင်ပင် မည်သို့ ကိုင်တွယ် အသုံးပြုရမည်ကို မသိရှိဟု ပြောကြားသည်။ သူက သူ၏ သတင်းထောက်များ ရေးသားသော သတင်းများကို တည်းဖြတ်ရင်း အချိန်များကို ကုန်ဆုံးစေလေ့ရှိသည်။ 

“သတင်းထောက်လေးတွေက အရမ်းငယ်တယ်။ ချင်းပြည်နယ်က မီဒီယာတွေက သတင်းယူရင် ရင်မြစ်တစ်ခုတည်းကပဲ ယူနိုင်သေးတယ်။ ကျွန်တော်တို့က အခြေခံ သတင်းသမား သင်တန်းတွေ၊ ဆောင်းပါးရေးနည်းတွေ၊ သတင်းခန်း စီမံခန့်ခွဲမှု နည်းစနစ်တွေ၊ ဓါတ်ပုံပညာတွေ လိုအပ်နေသေးတယ်” ဟု C Lian က ပြောသည်။ 

အောင်အောင်ကလည်း သူ၏ သတင်းခန်းအတွက် ထိုသို့သော အရာများသာ လိုအပ်နေသည်ဟု ဆိုသည်။ 

“ကျွန်တော်တို့က အလုပ်လုပ်ရင်း သင်ယူနေရတာ။ အတွေ့အကြုံက ကျွန်တော်တို့ ဆရာပဲ” ဟု အောင်အောင်က ပြောသည်။ 

ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP)၊ BBC Media Action နှင့် Myanmar Journalism Institute ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများကလည်း သတင်းမီဒီယာလုပ်ငန်းအတွက် ရင်းမြစ်များ၊ သင်တန်းများ ထောက်ပံ့ပေးနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းလျှက် ရှိသည်။ 

ချင်းပြည်နယ်၏ သတင်းစာလုပ်ငန်း တိုးတက်လာစေရေးအတွက် အဓိကအခက်အခဲတစ်ခုမှာ သတင်းမီဒီယာက လုပ်ငန်းတစ်ခုကဲ့သို့ မရပ်တည်နိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု C Lian က ဆိုသည်။

“သတင်းသမားတွေက ဝါသနာတစ်ခုအနေနဲ့ပဲ လုပ်နေရတာ။ ဂုဏ်တစ်ခုအနေနဲ့ လုပ်နေကြတာ။ သူတို့ သတင်းရေးရင် သူတို့ရဲ့ အသံတွေကို အာဏာပိုင်တွေက ကြားနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ကြတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ 

C Lian အပါအဝင် ချင်းပြည်နယ်မှ သတင်းသမားများကို မိသားစုများက ထောက်ပံ့ပေးနေရသည်။ ပညာတတ်သော လူများက ကျောင်းဆရာအလုပ်နှင့် အစိုးရဝန်ထမ်းအလုပ်များကိုသာ စိတ်ဝင်စားကြသည်။ အနည်းငယ်ကသာ မီဒီယာလုပ်ငန်းကို ရွေးချယ်ကြသည်။  

Hakha Post ရဲ့ အယ်ဒီတာချုပ်ဖြစ်သူ Salai Papui ဟာ အတွေ့အကြုံရင့်ကျက်တဲ့ သတင်းသမားတစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူ့သတင်းထောက်အများစုကတော့ အသက် ၂၀ ကျော်အရွယ်ပဲ ရှိကြပါသေးတယ်။ ဓာတ်ပုံ- ဂျာရတ် ဒေါင်းနင်း

ချင်းပြည်နယ်တွင် ဝါရင့်မီဒီယာသမားများဖြစ်သော Runbik Taithio နှင့် Hakha Post ၏ အယ်ဒီတာဖြစ်သော Salai Papui တို့ ရှိနေသေးသည်။ 

သို့သော် အများစုက သတင်းစာလောကမှ ထွက်ခွာသွားပြီ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့မှာ အောင်အောင်၏ Chinland Post သတင်းစာမှ ဆရာဖြစ်သူ Salai Bawi Uk Thang ဖြစ်သည်။ သူက ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် ပဋိပက္ခ ဖြေရှင်းရေးပညာရပ်ဖြင့် မဟာဘွဲ့သင်တန်း တက်ရောက်နေခြင်း ဖြစ်သည်။ 

“တည်ထောင်သူတွေက သူတို့နေရာကို ရယူဖို့ ကျွန်တော်တို့ကို မွေးထုတ်ပေးခဲ့တာပါ။ သူတို့က ချင်းပြည်နယ်ကို ပစ်ခွာသွားတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ပြန်လာကြမှာပါ” ဟု အောင်အောင်က ပြောသည်။ “ဒီမှာက သတင်းလုပ်ငန်းကို စိတ်ဝင်စားတဲ့ လူငယ်တွေ နည်းနေတယ်။ ကျွန်တော်အဖို့ကတော့ သတင်းလောကက ထွက်ခွာသွားဖို့ စဉ်းတောင်မစဉ်းစားမိဘူး” ဟု အောင်အောင်က ဆိုသည်။ 

“အစကတော့ ကျွန်တော်က အတွေ့အကြုံရဖို့အတွက် လုပ်ခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် လုပ်ကြည့်ရင်းနဲ့ ဒီနယ်ပယ်က မထွက်ခွာနိုင်တော့ဘူး။ နေ့တိုင်း လူတွေသိသင့်တဲ့ သတင်းတွေ ကျွန်တော် ရရှိနေတယ်။ အစိုးရရဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ၊ ထောက်ပြစရာတွေ တွေ့နေရတယ်” ဟု အောင်အောင်က ဆိုသည်။ 

ချင်းပြည်နယ်ရှိ ပုဂ္ဂလိက မီဒီယာလုပ်ငန်းများသည် ဒေသတွင်း အစိုးရနှင့် နွေးထွေးသော ဆက်ဆံရေး မရရှိကြပေ။ 

Runbik Taithio ၏ အဆိုအရ Hakha သတင်းစာတွင် ပါဝင်ခဲ့သော သတင်းတစ်ပုဒ်က အစိုးရကို အသရေဖျက်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရအပြီးတွင် သူ၏ Falam Post သတင်းစာသည်လည်း ပိတ်သိမ်းခဲ့ရသည်ဟု ဆိုသည်။ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီအစိုးရက ချင်းပြည်နယ်ရှိ မီဒီယာများကို နှိပ်ကွပ်ခဲ့သည်ဟု သူကဆိုသည်။ 

၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် ချင်းပြည်နယ်၏ ပထမဆုံးသတင်းစာ ထွက်ပေါ်လာအပြီး သုံးနှစ်ခန့်အထိ ချင်းပြည်နယ် အစိုးရက ဒေသတွင်း သတင်းစာများကို လျစ်လျူရှုခဲ့သည်ဟု ဆိုသည်။ ချင်းပြည်နယ် လွှတ်တော်၏ အစည်းအဝေးများသို့ တက်ရောက်ခွင့် မပြုခဲ့ပေ။ ချင်းပြည်နယ်အတွက် လျာထားသော ဘတ်ဂျက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး သတင်းစာများကို ထုတ်ဖော်ပြောကြားခဲ့ခြင်းလည်း မရှိပေ။ 

မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း အခြေအနေများ အနည်းငယ် တိုးတက်လာခဲ့သည်။ ချင်းပြည်နယ်မှ သတင်းစာများက Chin Media Network ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းကို စုပေါင်းဖွဲ့စည်းခဲ့ကြသည်။ NLD ၏ ပြည်နယ်အစိုးရက ချင်းပြည်နယ် ခရီးသွားလာရေးဝန်ကြီး Salai Isaac Khen ကို ၎င်းတို့အစိုးရ၏ ပြောခွင့်ရ ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ 

သို့သော် ချင်းပြည်နယ်အစိုးရနှင့် ချင်းမီဒီယာတို့အကြား ဆက်ဆံရေးသည် ချင်းပြည်နယ်မှ တောင်တက်လမ်းများကဲသို့ ကြမ်းတမ်းနေဆဲ ဖြစ်သည်။ 

CMN ၏ ကွင်းဆင်းကြီးကြပ်သူဖြစ်သော C Lian က Chin Media Network နှင့် ဆက်နွယ်နေသော ဂျာနယ်တစ်ခုတွင် အငြင်းပွားစရာ သတင်းတစ်ပုဒ်ဖော်ပြမှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုဆောင်းပါးတွင် ဖော်ပြထားချက်အရ ပြည်နယ်အရာရှိ အများအပြား ပါဝင်သောအဖွဲ့က နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတစ်ခုသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခြင်းက ဘာသာရေးအရ ခွဲခြား ဦးစားပေးမှုကို ပြသနေသည်ဟု ဆိုသည်။ 

ပြည်နယ်အရာရှိများက ထိုဆောင်းပါးသည် ၎င်းတို့၏ ကိုယ်ပိုင် လွတ်လပ်ခွင့်ကို တိုက်ခိုက်နေသည်ဟု အငြင်းပွားမှု ဖြစ်ပွားခဲ့သော အစည်းအဝေးတွင် ပြောကြားကြသည်။ သာမန် ဘုရားရှိခိုးကျောင်းတက်ခြင်းကို နိုင်ငံရေးအရ လှုံဆော်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။ CMN ကမူ ထိုဆောင်းပါးသည် အယ်ဒီတာ အာဘော်သာဖြစ်ကြောင်း၊ သတင်းအစီရင်ခံခြင်း မဟုတ်ကြောင်းနှင့် သတင်းစာတစ်ခုသည် ၎င်း၏ ထင်မြင်ယူဆချက်ကို ဖော်ပြပိုင်ခွင့်ရှိကြောင်း ပြောကြားသည်။ 

ထိုသို့ အပြင်းအထန် အငြင်းပွားမှုကြောင့် နောက်အစည်းအဝေးပွဲများကို မတက်ရောက်ရဲတော့ကြောင်း C Lian က ဆိုသည်။ အစိုးရနှင့် အဆက်အဆံ မလုပ်လိုတော့ကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။ ထိုသို့ အငြင်းပွားမှုသည် နှစ်ဦးနှစ်ဖက် တည်ဆောက်ရန် ကြိုးပမ်းနေသော ဆက်ဆံရေးကို ပျက်ယွင်းစေသည်။ 

သို့သော် UNDP ၏ အစီအစဉ် ကြီးကြပ်သူ Ms Allison Moore ကမူ ထိုသို့ အငြင်းပွားမှုသည် တိုးတက်မှု၏ လက္ခဏာဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ 

 “အစိုးရက အငြင်းပွားမှုတွေကို မီဒီယာ ပိတ်သိမ်းတာ၊ လိုင်စင်ပိတ်တာနဲ့ ဖြေရှင်းလို့ မရဘူးဆိုတာ နားလည်ပါတယ်။ ဆွေးနွေးမှုနဲ့ ဖြေရှင်းရမယ်ဆိုတာ သိပါတယ်” ဟု Moore က ဆိုသည်။ 

ချင်းပြည်နယ်တွင် အစိုးရနှင့် မီဒီယာတို့အကြား ယုံကြည်မှု ကင်းမဲ့နေခြင်းကို ၎င်းက လက်ခံထားသည်။ သို့သော် ၎င်းမှာ ဆက်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်းများ မရှိသောကြောင့်သာ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။ 

အစိုးရအရာရှိများက ငယ်ရွယ်ပြီး အတွေ့အကြုံ မရှိသေးသော ချင်းသတင်းထောက်များနှင့် ဆက်ဆံရမည်ကို ကြောက်ရွံ့နေကြသည်။ အဘယ့်ကြောင့်ဆိုသော် သတင်းများကို မှားယွင်းဖော်ပြမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ဖြစ်သည်။ 

သတင်းထောက်များကလည်း မချေမငံ အပြောခံရမည်ကို စိုးရိမ်သဖြင့် အစိုးရအရာရှိများထံ အင်တာဗျူး မသွားရဲကြပေ။ 

“သတင်းသမားတွေက သူတို့ရဲ့ လူ့အဖွဲ့အစည်းမှာ ဖြစ်ပျက်နေတာတွေကို သတင်းရေးကြတာ။ ဒါပေမယ့် သူတို့က သီးခြားဖြစ်နေတော့ သတင်းအပြည့်အစုံ မရကြဘူး” ဟု Moore က ပြောကြားသည်။ 

“ဒီလိုနဲ့ မယုံကြည်မှုတွေက ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီအဖွဲ့အစည်းတွေကို ပြောင်းလဲဖို့ လိုပါတယ်။ အဖွဲ့အစည်း တစ်ခုနဲ့တစ်ခု ဆွေးနွေးမှုတွေ လိုအပ်တယ်ဆိုတာ နားလည်ကြရမယ်။ အခု အစောပိုင်း ဆွေးနွေးမှုတွေကြောင့် ဆက်သွယ်မှုတွေ ရရှိလာတယ်။ ဒါပေမယ့် အရာအားလုံး ပြေလည်မသွားသေးဘူး။ ဒါပေမယ့် လမ်းစတွေတော့ ပွင့်လာတယ်” ဟု Moore က ပြောသည်။ 

Isaac Khen နှင့် အခြားသော ပြည်နယ်အရာရှိများက ဒေသတွင်း မီဒီယာများနှင့် ဆက်သွယ်နိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု အောင်အောင်က ယုံကြည်ထားသည်။ 7Day News နှင့် မြန်မာတိုင်းမ်ကဲ့သို့သော သတင်းစာများမှာ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲများသို့ ဖိတ်ကြားခံရသော်လည်း Chinland Post ကိုမူ ဖိတ်ကြားခြင်းမရှိပေ။ 

“ကျွန်တော်တို့က ချင်းမီဒီယာဆိုတော့ မယုံကြည်ကြတာ ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့ လုပ်ငန်းက သေးပါတယ်” ဟု အောင်အောင်က ပြောသည်။ 

C Lian ကမူ ချင်းလူမျိုးများသည် အစိုးရ အရာရှိများထက်ပင် စိတ်ပျက်ဖွယ်ကောင်းသည်ဟု ဆိုသည်။ 

“ကျွန်တော်တို့က သတင်းသမားတွေပါလို့ ပြောလိုက်ရင် သူတို့က စိုးရိမ်သွားကြတယ်။ သတင်းအမှန်ကို မပြောရဲကြဘူး။ ပြဿနာတက်မှာ စိုးရိမ်ကြတယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။ 

အောင်အောင်အတွက် စိန်ခေါ်မှုတစ်ခုမှာ သူ့ဆရာ၏ နေရာကို လက်ခံရယူပြီး Chinland Post ၏ မျိုးဆက်သစ်များကို ကြီးကြပ်ရခြင်း ဖြစ်သည်။ 

“တစ်ခါတစ်လေကျ ကျွန်တော် လုပ်နေတဲ့ အလုပ်ကို ပြန်စဉ်းစားကြည့်တယ်။ ကျွန်တော် ဒီအလုပ်ကို မလုပ်သင့်ဘူးလို့ တွေးမိတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျွန်တော် ရပ်တန့်လို့ မရဘူး” ဟု ၎င်းကပြောကြားသည်။

သို့သော် မကြာသေးမီ နှစ်များအတွင်း ချင်းမီဒီယာများ တဖြည်းဖြည်းချင်း တိုးတက်လာနေခဲ့သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ 

“လွန်ခဲ့တဲ့ နှစ်နှစ်လောက်ကဆို ကျွန်တော်တို့မှာ အင်တာနက်တွေ မရှိသေးဘူး။ အခုတော့ အစိုးရက ကျွန်တော်တို့ ရေးသားတာကို အနည်းငယ် အာရုံစိုက်လာပြီ။ လူ့အဖွဲ့အစည်းကလည်း စိတ်ဝင်စားလာကြပြီ။ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ အသံတွေက အားကောင်းလာပါပြီ” ဟု ၎င်းကပြောကြားခဲ့သည်။

ခေါင်းစီးဓာတ်ပုံ-  Chinland Post ၏ အယ်ဒီတာချုပ်ဖြစ်သူ Salai Aung Aung က ဟားခါးမြို့ရှိ သတင်းစာတိုက် ရုံးခန်းတွင် နောက်ဆုံးထွက် စာစောင်ကို ဖတ်ရှုနေပုံ။ ဓာတ်ပုံ- ဂျာရတ် ဒေါင်းနင်း

ဖြိုးဝင်းကိုကို ဘာသာပြန်သည်။