ဆလိုင်းဟုန်းထွန်းဂေ / Chin World Media ရေးသားသည်။
မြန်မာနိုင်ငံကနေ ပြည်ပကို ရောက်ရှိနေကြတဲ့ ချင်းလူမျိုး ဒုက္ခသည်တွေကို အကူအညီပေးမှုတွေကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်တယ်ဆိုပြီး ကုလသမဂ္ဂ ဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးက ဇွန်လထဲမှာ ကြေညာလိုက်ပါတယ်။ အဲဒီဆုံးဖြတ်ချက်ကြောင့် ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းလုံးမှာရှိတဲ့ ချင်းလူမျိုးတွေအကြား ဝေဖန်မှုတွေ ပြင်းပြင်းထန်ထန် ထွက်ပေါ်လာပါတယ်။
လက်ရှိအချိန်မှာ ချင်းပြည်နယ်အတွင်း တည်ငြိမ်အေးချမ်းနေတဲ့ အခြေအနေတွေ ရှိနေပြီဖြစ်တဲ့အတွက် ချင်းလူမျိုးတွေကို အကာအကွယ်ပေးဖို့ မလိုအပ်တော့ဘူးလို့ ကြေညာချက်ထဲမှာ ပါရှိပါတယ်။
“နိုင်ငံတကာ အကာအကွယ်ရရှိဖို့ မလိုအပ်တော့ဘူးလို့ အကဲဖြတ်ထားတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ချင်းလူမျိုးတွေအတွက် ဒုက္ခသည်အဆင့်ကနေ တစ်ဦးချင်းရပ်နားတဲ့ လုပ်ငန်းစဉ်ကို စတင်မည်ဖြစ်သည်” ဟု ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) ရဲ့ သတင်းစကားတစ်ခုမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒုက္ခသည်ကတ်ကို သက်တမ်းတိုးဖို့ ကြိုးပမ်းနေကြတဲ့ ချင်းလူမျိုတွေကို တစ်ဦးချင်း ဆွေးနွေးလမ်းညွှန်မှု ပြုလုပ်မှာဖြစ်ပြီး ရွေးချယ်စရာနှစ်ခုကို ကမ်းလှမ်းမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ တစ်ခုကတော့ သူတို့ရဲ့ ဒုက္ခသည်ကတ်တွေကို ၂ဝ၁၉ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာအထိပဲ သက်တမ်းတိုးပေးမှာဖြစ်ပြီး အဲဒီနောက် သက်တမ်းတိုးပေးမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ဒုတိယတစ်ခုကတော့ အကာအကွယ် လိုအပ်သေးတယ်လို့ သူတို့က ယူဆပါက အင်တာဗျူးတစ်ခုလုပ်ပြီး ဒုက္ခသည်အဆင့်ကို အတည်ပြုတဲ့ စာတစ်စောင်ကို UNHCR က ထုတ်ပေးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒီလိုလုပ်ဆောင်မှုက UNHCR မှာ မှတ်ပုံတင်ထားပြီး မလေးရှားမှာ နေထိုင်တဲ့ ချင်းလူမျိုး ဒုက္ခသည် ၃ဝ,ဝဝဝ ခန့်နဲ့ အိန္ဒိယမှာနေထိုင်တဲ့ ချင်းလူမျိုး ၃,ဝဝဝ ခန့်အပေါ် သက်ရောက်မှုရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ဒိုင်လူမျိုးစု လူမှုရေးအသင်းက ခေါင်းဆောင်တစ်ဦးဖြစ်သူ ဆလိုင်းအောင်လိန်းက ဒီဆုံးဖြတ်ချက်ဟာ UNHCR အနေနဲ့ တာဝန်မဲ့စွာ ပစ်ပယ်လိုက်တာပဲ ဖြစ်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“သူတို့ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းနဲ့ မကိုက်ဘူး။ မကိုက်တာက နံပတ်တစ်အနေနဲ့ သူတို့ကို အကာအကွယ် မပေးလိုက်တော့တာနဲ့ သူတို့ဟာ နှစ်ဖက်လုံး မလုံခြုံတော့ဘူး။ UNHCR က အကာအကွယ် မပေးတော့တဲ့အတွက် သူတို့ဟာ မလေးရှားမှာ တရားမဝင် ဖြစ်သွားမယ်။ သူတို့ အဖမ်းခံရမယ်။ နံပါတ်နှစ်အနေနဲ့ သူတို့အနေနဲ့ မြန်မာပြည်ပြန်လာပြီးရင်လည်း တရားမဝင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်တော့ မြန်မာပြည်ဥပဒေနဲ့ ပြန်ညိတော့မှာဖြစ်တယ်” လို့ သူကပြောပါတယ်။
ဒါပေမယ့် အဲဒီလုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး နောက်ဆုံးဆုံးဖြတ်ချက် မချမှတ်ရသေးဘဲ ပြန်လည်သုံးသပ်မှု ပြုလုပ်နေတယ်လို့ UNHCR ရဲ့ ပြောခွင့်ရပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ချင်းပြည်နယ်က ပြောင်းလဲလာမှုတွေကြောင့် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေးနဲ့ လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုတွေကို အခြေခံတဲ့ နိုင်ငံတကာ အကာအကွယ်ပေးမှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ဖို့ ၂ဝ၁၈ ခုနှစ်၊ အစောပိုင်းမှာ UNHCR က ဆုံးဖြတ်ခဲ့တယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
“ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်နဲ့ အချက်အလက်တွေကို သိရှိ ရွေးချယ်မှုအပေါ် အခြေခံပြီးတော့ ချင်းဒုက္ခသည်တွေကို မြန်မာနိုင်ငံ ပြန်ပို့ရေး ဖြစ်နိုင်ခြေအတွက် UNHCR က ပြင်ဆင်နေပါတယ်။ ထိုင်းနိုင်ငံက မြန်မာဒုက္ခသည်တွေအတွက် ပြန်လာရေးနဲ့ ပြန်လည်ပေါင်းစည်းရေးကို စနစ်တကျ လုပ်ဆောင်ပေးနေသကဲ့သို့ ပြန်လိုတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် လွယ်ကူချောမောအောင် UNHCR လုပ်ဆောင်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်” လို့လည်း သူက ပြောပါတယ်။
“ပြန်လာတဲ့ ဒုက္ခသည်တွေအတွက် ပြန်လည် ပေါင်းစည်းရေးကို ပံ့ပိုးပေးမှုဟာ UNHCR ရဲ့ တာဝန်နဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်ကို ကျော်လွန်နေပါတယ်။ ပြန်လာတဲ့သူတွေရဲ့ စီးပွားရေး အခွင့်အလမ်းတွေကို ဖန်တီးရာမှာ လွယ်ကူချောမောစေရေးအတွက် ဖွံ့ဖြိုးမှုလုပ်ငန်းတွေ လုပ်ဆောင်နေသူတွေနဲ့ မြန်မာအစိုးရကြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ အပါအဝင် တခြား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေ လိုပါလိမ့်မယ်” လို့လည်း သူကပြောပါတယ်။
UNHCR ရဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းပေးဖို့အတွက် စာမျက်နှာပေါင်း ၃၇ မျက်နှာပါတဲ့ အစီအရင်ခံစာတစ်ခုကို ချင်း လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေ ပေါင်းစည်းထားတဲ့အဖွဲ့က အောက်တိုဘာ ၆ ရက်နေ့မှာ ဆွစ်ဇာလန်နိုင်ငံက UNHCR ရုံးချုပ်မှာ သွားရောက် တင်ပြခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအစီရင်ခံစာထဲမှာတော့ အဓိကအားဖြင့် ချင်းပြည်နယ်ဟာ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ရှားပါးတဲ့ အဆင်းရဲဆုံး ပြည်နယ်နယ်တစ်ခုဖြစ်ကြောင်းနဲ့ ပြည်နယ် အနောက်ဖက်ခြမ်း ပလက်ဝမြို့မှာ ရခိုင်တပ်မတော် (AA) နဲ့ မြန်မာအစိုးရတပ်မတော်တို့ စစ်မက်ဖြစ်ပွားနေဆဲဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အချက်တွေကို ဖော်ပြထားပါတယ်။
Myanmar Institute for Peace and Security က ထုတ်ပြန်ချက်အရ ပြီးခဲ့တဲ့သြဂုတ်လအတွင်း ပလက်ဝမြို့နယ်မှာ တိုက်ခိုက်မှု အနည်းဆုံးတစ်ခုဖြစ်ပွားခဲ့ပါတယ်။
ချင်းလူမျိုးအများစုဟာ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင်တွေဖြစ်ပြီး ဘာသာရေး ခွဲခြားမှု၊ လူမျိုးရေးခွဲခြားမှုတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။
ချင်းလူ့အခွင့်အရေးအဖွဲ့ (Chin Human Rights Organization) ရဲ့ ဒါရိုက်တာတစ်ဦးဖြစ်သူ ဦးသဲရာကတော့ ပေါ်လစီအရ ပြန်လာရမယ့် လူတိုင်းအတွက် ဘေးအန္တရာယ်ကင်းကင်းနဲ့ လုံခြုံမှုရှိအောင် UNHCR အနေနဲ့ ဆောင်ရွက်ပေးသင့်တယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးစာချုပ်ကကော ဘယ်လောက်အထိ အာမခံချက်ရှိသလဲဆိုတာကိုလည်း စဉ်းစားဖို့ လိုတယ်။ လက်ရှိ ချင်းပြည်နယ်မှာ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးစာချုပ် လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့အဖွဲ့က ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦးဖြစ်တယ်။ အခုက ရှမ်းမြောက်ဖက်မှာလည်း စစ်ပွဲတွေ ဖြစ်နေသေးသလို၊ အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး လုပ်ထားတဲ့ အဖွဲ့နဲ့လည်း တင်းမာမှုတွေ ရှိနေသေးတာ တွေ့ရမှာဖြစ်တယ်” လို့ သူကပြောပါတယ်။
ချင်းပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ စည်ပင်သာယာရေးဝန်ကြီး ဦးစိုးထက်ကတော့ ချင်းဒုက္ခသည်တွေ အမှတ်တကယ် ပြန်ရောက်လာမယ်ဆိုရင် နေရေး၊ ထိုင်ရေးအတွက် ကူညီနိုင်သလောက် ကူညီပေးမှာဖြစ်ပေမယ့် ပြန်လာမယ့်သူအားလုံးအတွက် ကူညီပေးဖို့တော့ အခက်အခဲရှိလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ချင်းဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်ပါတီ ဥက္ကဋ္ဌလည်းဖြစ်သလို တရားလွှတ်တော်ရှေ့နေလည်းဖြစ်တဲ့ ဦးငိုင်ဆာ့ခ်ကတော့ နေရေးထိုင်ရေးကို အရင်စဉ်းစားတာထက် သူတို့ လုံလုံခြုံခြုံနဲ့ ပြည်တွင်းကို ပြန်ရောက်နိုင်ဖို့ ဥပဒေပိုင်းဆိုင်ရာတွေမှာ ဘယ်လို ပြင်ဆင်ပေးမလဲဆိုတာက အဓိကအရေးကြီးတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ သူတို့ကိုင်ဆောင်ထားတဲ့ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ဟာ အတုဖြစ်နေမှန်းမသိဘဲ အဲဒီနိုင်ငံကူးလက်မှတ်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ခွာသွားတဲ့ ချင်းလူမျိုးတချို့ ရှိတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
ချင်းဒုက္ခသည်တွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး UNHCR က ဇွန် ၁၃ ရက်နေ့က ဆုံးဖြတ်ချက်ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် သိပ်မကြာမီမှာပဲ မလေးရှားက ပြန်လာတဲ့ ချင်းလူမျိုးနှစ်ဦးဟာ နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အတု ကိုင်ဆောင်မှု၊ တရားမဝင်နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်မှုတွေနဲ့ ရန်ကုန်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေဆိပ်မှာ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပါတယ်။
“နိုင်ငံကူးလက်မှတ်အတုကို အစစ်လို့ထင်ပြီး ပြန်လာပေမယ့် အတုဖြစ်နေတော့ ဥပဒေအတိုင်း တရားစွဲတာ မှန်ပါတယ်။ တရားမဝင် ထွက်သွားတယ်ဆိုပြီး ဥပဒေအတိုင်း တရားစွဲတာ မှန်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒုက္ခရောက်လို့ တရားမဝင် သွားပါတယ်ဆိုတာ တကယ်မှန်နေရင် တရားမဝင်နဲ့ သွားတယ်ဆိုတဲ့ လဝက တရားစွဲတာဟာ မဖြစ်သင့်ဘူးပေါ့။ ဒါတွေကို ညှိပေးရပါလိမ့်မယ်” လို့ ဦးငိုင်ဆာ့ခ်ကပြောပါတယ်။
မူဝါဒသစ်အရ ပြန်လာရမယ်ဆိုရင်တောင် ချင်းပြည်နယ်အတွင်းမှာ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း ရှားပါးနေတဲ့အတွက် စိုးရိမ်ပူပန်နေရတယ်လို့ မလေးရှားနိုင်ငံမှာ လက်ရှိနေထိုင်နေတဲ့ ချင်းလူမျိုးတွေက ဆိုပါတယ်။
မလေးရှားနိုင်ငံက ကုန်တိုက်တစ်ခုမှာ အလုပ်လုပ်တဲ့ မိုင်နူဘွေက ချင်းပြည်နယ်မှာ မိဘတွေရှိလို့ နေထိုင်ရေးကိစ္စ မပူပန်ရပေမယ့် အဓိကစိုးရိမ်ပူပန်မှုကတော့ ချင်းပြည်နယ်မှာ သူဘာလုပ်ရမယ်ဆိုတာ မသိတာပဲလို့ ဆိုပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်နယ်နဲ့ တိုင်းဒေသကြီး ၁၄ ခုထဲမှာ အဆင်းရဲဆုံးဖြစ်တဲ့ ချင်းပြည်နယ်မှာ အလုပ်အကိုင်ရှားပါးတဲ့အတွက် လူငယ်အများစုဟာ ပြည်ပကို ထွက်ခွာသွားကြတာဖြစ်ပါတယ်။
“အလုပ်အကိုင်ရှားလို့လည်း နိုင်ငံခြားကို ထွက်လာတာဖြစ်တယ်။ ပြန်ရင် ဘာလုပ်ရမလဲဆိုတာကို စဉ်းစားရ ခေါင်းအခဲဆုံးပဲ။ တစ်ချို့ကတော့ အိမ်တွေ၊ ယာတွေရောင်းပြီး မလေးရှားမှာနေတဲ့သူတွေ၊ သက်ကြီးရွယ်အိုတွေဆိုရင် ပိုပြီး စိတ်ထိခိုက်ကြရတယ်ပြောပါတယ်” လို့ မိုင်နူဘွေက ပြောပါတယ်။
